Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης

Η Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) αποτελεί ειδική περιφερειακή υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Από το 2000 οργανώνει και υλοποιεί το έργο της συντήρησης και της αναστήλωσης των μνημείων της Ακρόπολης. Την επιστημονική ευθύνη της εκτέλεσης των έργων έχει, από το 1975, η Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ), μια διεπιστημονική επιτροπή ειδικών επιστημόνων.

Το Αρχείο της ΥΣΜΑ

Ήδη από την ίδρυση της ΕΣΜΑ το 1975 συστάθηκε αρχείο για τη συγκέντρωση και διαχείριση των αναστηλωτικών τεκμηρίων. Σήμερα το αρχείο περιλαμβάνει όχι μόνον το σύνολο των τεκμηρίων (φωτογραφίες, σχέδια, ημερολόγια, μελέτες και αναφορές, κινηματογραφικό υλικό) που έχουν παραχθεί και συνεχίζουν να παράγονται στη διάρκεια των έργων, αλλά και υλικό προερχόμενο από άλλα αρχεία ή δωρεές τρίτων, που εικονογραφεί την τέχνη και την ιστορία των μνημείων της Ακρόπολης και ιδιαίτερα τις παλαιότερες επεμβάσεις σε αυτά.

Οι αναστηλωτικές επεμβάσεις στο Ερέχθειο (1979-1987)

Η αναστήλωση του Ερεχθείου αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη σύγχρονη επέμβαση μνημείου στο χώρο της Ακρόπολης. Οι αναστηλωτικές εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1987. Η οριστική απόδοση του έργου ολοκληρώθηκε το 2013. Τα περίπου 4.000 τεκμήρια από τις αναστηλωτικές επεμβάσεις στο μνημείο που περιλαμβάνονται στο αποθετήριο, αντιπροσωπεύουν το 60% περίπου του συνόλου της καταγεγραμμένης πρωτογενούς τεκμηρίωσης που διαθέτει το αρχείο της ΥΣΜΑ.

Η βάση δεδομένων της ΥΣΜΑ

Το Σύστημα Βάσεων Δεδομένων του Γραφείου Τεκμηρίωσης αποτελεί το βασικό εργαλείο για τη διαχείριση του υλικού τεκμηρίωσης των αναστηλωτικών έργων της Ακρόπολης. Η ανάπτυξη του συστήματος ξεκίνησε το 1987, μετά την ολοκλήρωση της αναστηλωτικής επέμβασης στο Ερέχθειο. Στη διάρκεια των τελευταίων 30 ετών πέρασε από αρκετά στάδια αναβαθμίσεων ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις. Σήμερα περιλαμβάνει περισσότερα από 150.000 τεκμήρια.

Το αποθετήριο

Το αποθετήριο εγκαινιάζει τη διάθεση περιεχομένου από το αρχείο της ΥΣΜΑ μέσω διαδικτύου. Σε πρώτη φάση διατίθενται τεκμήρια σχετικά με τις αναστηλωτικές επεμβάσεις στο Ερέχθειο. Σημαντικό μέρος του υλικού περιλαμβάνεται στο CD-ROM που συνοδεύει τον τόμο της απόδοσης του έργου αποκατάστασης του Ερεχθείου (2013). Το αποθετήριο θα εμπλουτίζεται συστηματικά με νέο υλικό παράλληλα με την ολοκλήρωση και την απόδοση των αναστηλωτικών έργων και στα άλλα μνημεία της Ακρόπολης.

Το έργο ανάπτυξης αποθετηρίου

Για να διατεθεί το αρχείο πραγματοποιήθηκαν συντονισμένες εργασίες τεκμηρίωσης στο πλαίσιο της συνεργασίας ανάμεσα στην ΥΣΜΑ και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ). Μετά από την επεξεργασία των σχετικών εγγραφών της Βάσης Δεδομένων της ΥΣΜΑ, έγινε συσχέτισή τους με διεθνή πρότυπα μεταδεδομένων, όπως το Dublin Core, και ανάπτυξη διαδικασιών μαζικής μετάπτωσης στις δομές του αποθετηρίου του ΕΚΤ. Το περιεχόμενο εμπλουτίστηκε με τη συμπληρωματική ψηφιοποίηση και καταχώριση τεκμηρίων. Παράλληλα, έγινε επιμέλεια και απόδοση στα αγγλικά της σχετικής με τις αναστηλωτικές επεμβάσεις ορολογίας για να διευκολυνθεί η πρόσβαση από αγγλόφωνους χρήστες του αποθετηρίου και να ενισχυθεί η διεθνής του αξιοποίηση.

Η ομάδα του αποθετηρίου

Γραφείο Τεκμηρίωσης - ΥΣΜΑ

Εύη Λεμπιδάκη, Αρχαιολόγος - Προϊστ. Γραφείου Τεκμηρίωσης ΥΣΜΑ (επίβλεψη έργου)
Μάρκος Κατσιάνης, Αρχαιολόγος (επιστημονική επιμέλεια , παραμετροποίηση πλατφόρμας αποθετηρίου, βελτιστοποίηση περιεχομένου)
Ιωάννης Αλεξόπουλος, Πληροφορικός (επιλογή υλικού, τεχνικός υπεύθυνος)
Κωνσταντίνος Κουτσαδέλης, Αρχαιολόγος (επιμέλεια θησαυρών ορολογίας)

ΕΚΤ

Μονάδα Τεκμηρίωσης
Μονάδα Ανάπτυξης Εφαρμογών
Μονάδα Ψηφιακής Διατήρησης
Μονάδα Δημοσιότητας
Μονάδα Συστημάτων & Δικτύων
Μονάδα Διαχείρισης Διανοητικής Ιδιοκτησίας
Γραφείο Στρατηγικής Ανάπτυξης & Συντονισμού

Κοινό και χρήση του αποθετηρίου

Ερευνητές και μελετητές που ενδιαφέρονται για τα μνημεία της Ακρόπολης και την ιστορία της κλασικής αρχιτεκτονικής, αλλά και γενικότερα για θέματα αποκατάστασης, συντήρησης και διαχείρισης των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς μπορούν να αντλήσουν πολύτιμη πληροφορία από το αποθετήριο. Αλλά και όλοι οι ενδιαφερόμενοι δικτυακοί επισκέπτες και λάτρεις της δια βίου μάθησης μπορούν να εξερευνήσουν τις αναστηλωτικές επεμβάσεις στα μνημεία της Ακρόπολης, να γνωρίσουν τους βασικούς συντελεστές και να αντιληφθούν το ιστορικό περιβάλλον εντός του οποίου πραγματοποιήθηκαν.

Η σημασία της διάθεσης του αρχείου

Οι αναστηλωτικές επεμβάσεις στα μνημεία της Αθηναϊκής Ακρόπολης διενεργούνται από την ΥΣΜΑ σύμφωνα με την αναστηλωτική δεοντολογία που καθορίζεται από τις διεθνείς συμβάσεις για την αποκατάσταση και τη συντήρηση μνημείων και μνημειακών συνόλων (Χάρτης της Βενετίας), αλλά και αρχές που έχουν διαμορφωθεί ειδικά για τα μνημεία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής (αρχή της αναστρεψιμότητας). Σε αυτό το πλαίσιο, η εύκολη δικτυακή πρόσβαση στο τεκμηριωτικό επιστημονικό υλικό για τις αναστηλώσεις που ολοκληρώνονται διασφαλίζει τόσο τη διάσωση όσο και τη διάχυση της πληροφορίας που περιέχει στις μελλοντικές γενιές. Η ΥΣΜΑ ενθαρρύνει την επανάχρηση του διαθέσιμου περιεχομένου από κάθε ενδιαφερόμενο, σύμφωνα πάντα με τους όρους χρήσης του αποθετηρίου.